Kỹ năng sống – Chìa khóa thích nghi và phát triển trong cuộc sống hiện đại
Thông minh chỉ đóng vai trò nhỏ trong hành trình hướng đến với một cuộc sống hạnh phúc và thành công. Điều quan trọng hơn là mỗi người cần rèn luyện và trau dồi các kỹ năng sống – sự hòa quyện giữa khả năng tâm lý và hành vi ứng xử. Cùng Kèo nhà cái tìm hiểu 10 kỹ năng sống quan trọng dưới đây:
Kỹ năng sống là gì?
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã định nghĩa: kỹ năng sống là tập hợp các hành vi tích cực, khả năng tâm lý – xã hội giúp con người thích nghi, xử lý hiệu quả với những thách thức và yêu cầu thường gặp hàng ngày. Những kỹ năng này đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách, cải thiện lối sống và tạo dựng các mối quan hệ xã hội lành mạnh. Những kỹ năng này không phải tự nhiên mà có, đó là cả một quá trình được hình thành thông qua giáo dục và trải nghiệm thực tiễn trong suốt quá trình trưởng thành của bản thân.
Và mục tiêu cuối cùng là đạt được trạng thái hạnh phúc, tự chủ và đóng góp tích cực cho cộng đồng.
Phân loại và vai trò của kỹ năng sống
Không có danh sách cố định cho mọi xã hội
Theo UNICEF, không tồn tại một danh sách kỹ năng sống “chuẩn mực cuối cùng” vì nội dung của chúng có thể thay đổi tùy theo nền văn hóa và điều kiện xã hội. Tuy nhiên, một số kỹ năng tâm lý – xã hội thiết yếu được đề xuất, thường xoay quanh năng lực nhận thức, cảm xúc và quan hệ.
Vai trò của kỹ năng sống
Không thể phủ nhận vai trò của kỹ năng sống đã giúp con người đương đầu với áp lực cuộc sống, tăng cường sự sẵn lòng, tư duy tích cực và định hướng tích cực đối với cuộc sống:
-
Sự nhận thức và làm chủ bản thân: Khả năng tự lập và tự điều chỉnh hành vi đúng đắn, định hướng tới cuộc sống lành mạnh và đạt được mục tiêu cá nhân.
-
Ra quyết định đúng đắn và có trách nhiệm: Khả năng đánh giá thông tin, xem xét các vấn đề, tùy chọn và đưa ra quyết định thông minh, có trách nhiệm.
-
Giải quyết vấn đề một cách hợp lý: Khả năng tìm kiếm và áp dụng các giải pháp để xử lý các vấn đề và thách thức trong cuộc sống hàng ngày.
-
Giao tiếp hiệu quả và xây dựng các mối quan hệ: Khả năng giao tiếp và truyền đạt thông tin một cách hiệu quả, lắng nghe và thể hiện ý kiến một cách rõ ràng và tôn trọng.
-
Quản lý cảm xúc, stress, vượt qua khó khăn và tổn thương: Khả năng giải quyết và ứng phó với áp lực, stress và tình huống khó khăn trong cuộc sống một cách tích cực hơn.
Ví dụ, kỹ năng ra quyết định sẽ đi đôi với tư duy phản biện (“Tôi có những lựa chọn nào?”) và nhận diện giá trị cá nhân (“Điều gì là quan trọng với tôi?”). Sự kết hợp giữa các kỹ năng này giúp tạo ra hành vi tích cực và phù hợp trong nhiều bối cảnh quan trọng.
Xem thêm: https://keonhacai5.hiphop/
10 kỹ năng sống cốt lõi theo phương pháp Delphi bởi WHO
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra danh sách 10 kỹ năng sống quan trọng, bao gồm:
-
Đưa ra quyết định
-
Giải quyết vấn đề
-
Tư duy sáng tạo
-
Tư duy phản biện
-
Giao tiếp hiệu quả
-
Thiết lập và duy trì các mối quan hệ
-
Tự ý thức về bản thân
-
Quyết đoán
-
Đồng cảm
-
Quản lý căng thẳng và cảm xúc
Những kỹ năng này thường được phát triển song song, tạo ra nền tảng tâm lý vững vàng giúp cá nhân đối phó với áp lực và duy trì sức khỏe tinh thần, giúp mọi người cải thiện chất lượng cuộc sống của chính mình và xây dựng một xã hội tích cực.
Giáo dục kỹ năng sống trong xã hội hiện đại
Giáo dục trực tiếp và gián tiếp
Kỹ năng sống được giảng dạy nhiều trong các chương trình giáo dục phổ thông (K–12), nhấn mạnh vào kỹ năng thực hành, giao tiếp và khả năng tự lập. Bên cạnh đó, học sinh có nhu cầu đặc biệt sẽ được hỗ trợ thông qua chương trình Giáo dục Cá nhân hóa (IEP).
Ngoài hệ thống trường học, kỹ năng sống còn được giáo dục thông qua gia đình, xã hội, các hoạt động cộng đồng, hoặc chương trình hỗ trợ đặc biệt của các tổ chức xã hội.
Ví dụ thực tiễn từ các tổ chức quốc tế
Một ví dụ tiêu biểu là Tổ chức Lao động Thế giới (ILO) ở Indonesia, đã triển khai các khóa học kỹ năng sống cho trẻ em lao động sớm, nhằm phòng ngừa nguy cơ bị bóc lột và giúp các em tái hòa nhập cộng đồng.
Kết luận
Việc phát triển và làm chủ các kỹ năng sống giúp mỗi người kiểm soát tốt hơn các hoạt động, cũng như đối mặt hiệu quả với những thách thức trong công việc và đời sống cá nhân. Ngày nay, nhiều nhà tuyển dụng đặc biệt quan tâm đến các kỹ năng sống cụ thể như tư duy sáng tạo, khả năng tự kỷ luật,… Hiểu rõ và không ngừng nâng cao những kỹ năng này sẽ tạo điều kiện thuận lợi để mỗi cá nhân tiến xa hơn trên con đường sự nghiệp và cuộc sống tốt đẹp, hạnh phúc.
